چهارشنبه 5 ثور|اردیبهشت 1397 برابر با 25 اپریل 2018
سرخط
  • یک فرمانده پولیس محلی درولایت بادغیس با افرادش به گروه طالبان پیوستد
  • طالبان در ولایت بادغیس سه تن از نیروهای امنیتی را کشت و دو پاسگاه را تصرف کرد.
  • حمله هوایی ارتش در غزنی 8 طالب را کشت و14 طالب دیگر را زخمی کرد
  • افراد ناشناس یک زن باردار را در ولسوالی سانچارک سرپل سر بریدند
  • طالبان روستاهای تصفیه شده‌ی ولسوالی آقتاش کندز را دوباره تصرف کردند
  • 40 قاچاق‌بر همراه با 40 کیلوگرم هیرویین در فرودگاه بین‌المللی کندهار دستگیر شدند
  • در یک درگیری بین نیروهای نظم عامه و طالبان در ولایت فراه، 5 سرباز نظم عامه و 6 طالب کشته شده‌اند
اوزبیک پښتو English
سلام وطندار سلام وطندار

سلام وطندار

  • خانه
  • سیاست
  • جنگ
  • جهان
  • جامعه
  • اقتصاد
  • فرهنگ
  • دانش
  • ورزش
  • ویژه نامه
  • برنامه
  • عکس
فرهنگ

انکار؛ ترانه‌های عشق و اعتراض

بیژن برناویج نویسنده   23 دلو|بهمن 1396
اشتراک گذاری

مجموعه ترانه‌های «انکار» از محمداسحاق ثاقبی اخیرن از سوی انجمن نویسندگان بلخ به چاپ رسید. آشنایی ثاقبی با ترانه‌سرایی باعث شده که این مجموعه نواقص کم‌تری داشته باشد. به‌رغم نارسایی طرح جلد مجموعه در بازتاب دادن سویه‌ی اجتماعی-اعتراضی محتوای آن، اعتراض و اجتماع از مهم‌ترین مسایل در مجموعه‌ی مذکور است. بنابراین، در این یادداشت تلاش می‌شود تا با این جنبه تماس بیشتری گرفته شود.

ثاقبی دیگر آن ترانه‌سرای کم‌تجربه‌ی سال‌های هشتاد نیست تا بتوان به‌سادگی بر کارهایش خرده گرفت. پختگی و استحکام ترانه‌های او اکنون قدرت زیادی از منتقد می‌طلبد. مضمون‌پردازی او برگرفته از روح اجتماعی و امواج سهمگین سیاسی است که بر ذهن شاعر اثر می‌گذارد و او آگاهانه با اجتماع و دردهایش مواجه می‌شود. در روزگاری که شاعران و نویسندگان غرق در تخیلات انتزاعی و گیرافتاده در زنجیر زلف معشوقه‌اند، ثاقبی از اجتماع و از درد مردم صحبت می‌کند. این‌گونه است که مخاطب با خوانش ترانه‌های او شرایط زندگی خود را درمی‌یابد. عشق ثاقبی همان عشق به مردم است و نفرتش،  نفرت از تعصب کور و نابه‌سامانی‌های روزگار. بنابراین، شاعر علیه این وضعیت می‌ایستد و مبارزه‌ی او همان سرودن‌های دردآگین است که از درک مسوولیت اجتماعی او برمی‌خیزد.

هگل در کتاب «فلسفه‌ی حق» می‌گوید که ما ذهن خود را از تاریخ می‌آوریم. این سخن هگل با تأمل در ترانه‌های ثاقبی، آگاهی او از تاریخ و تصمیمش در ایجاد تغییر در وضعیت تاریخ آینده به‌صورت روشن‌تری درک می‌شود. گذشته از این با خواندن این ترانه‌ها متوجه می‌شویم آنانی که خودشان را با درد و فقدان‌های اجتماعی کاملن بیگانه احساس می‌کنند، تا چه اندازه تاریخ را بد فهمیده‌اند.

شوریدن علیه ناکسان روزگار

اسحاق ثاقبی در ترانه‌هایش از شیادان و اهل تزویر به‌شدت انتقاد می‌کند. پشتوانه‌ی شاعر همان شعرهایش است که مهم‌ترین پیام آن به مخاطبانش، بیدار کردن حس مسوولیت در آن‌هاست. محض نمونه:

نی از دل شمشیر به دنیا آمد/ نی از کوه انجیر به دنیا آمد

این طائفه نیست غیر قانونی که/ با پرچم تزویر به دنیا آمد

***

من بغضم و عقده، از خودم گم استم/ بازیچه‌ی رنگ رنگ مردم استم

تاریخ هویتم که خفته است هنوز/ در قید هزاره‌ی توهم استم (ص58)

در این دو ترانه ما انزجار شاعر از ناکسان و ناهنجاری‌ها را به‌روشنی می‌بینیم. در ترانه‌ی نخست می‌گوید که مشروعیت و حاکمیت را خدا به یک قوم خاص نداده است، بلکه آنان با هیله و تزیر آن را غصب کرده‌اند. در ترانه‌ی دوم نیز از تاخت‌وتاز صورت‌گرفته برهویت خود می‌گوید، شاعری که هنوز کشور و حکومتش هویت او را نمی‌پذیرد.

حس مبارزه

با این‌حال ترانه‌های ثاقبی می‌تواند گلوله‌های هدفمندی در سنگر مبارزه‌طلبی باشد. افراطیت را هدف می‌گیرد و آن را هیولایی معرفی می‌کند که باید علیه آن مبارزه کرد.

تو هستی و هی مرا عطش می‌بلعد/ این شور درون و کشمکش می‌بلعد

چون کشوری‌ام که پیش چشم دنیا/ هی دارد افراطیتش می‌بلعد

***

اشک و مثلن بغض و هوایت مانده است/ چیزی به این بی‌سروپایت مانده است

تو رفته‌ای، انگار درون مغزم/یک ملت سرکوب به جایت مانده است

دیده می‌شود که ثاقبی بسیار ماهرانه درد را در اکسیر عشق آلوده می‌کند. این نوع برهم‌نهی می‌تواند به‌خوبی نشان دهد که شاعر ضمن این‌که از عشق می‌گوید، از سیاست نیز متأثر است. این رویکرد نه‌تنها وجهه‌ی روشنگری دارد، بلکه به خلق فضای جدید و ناب می‌انجامد. این خود مبارزه و کشاکش در دورن و بیرون شاعر را نمایان می‌کند.

حس مبارزه‌خواهی ثاقبی در تمام ترانه‌های او جریان دارد، مثل این ترانه:

قد افرازد باغچه و خوب شود/ هرچند که فصل فصل مصلوب شود

با وصف هزار قهرمان پروری‌اش/ هی مرگ به ملتی که سرکوب شود (ص26)

در این ترانه می‌توان به صراحت مبارزه‌طلبی و ترغیب مردم به مبارزه‌ی فراگیر را مشاهد کرد.

تنگ است دلم هی، هیجان می‌آید یادم آن عشق بی‌کران می‌آید

اصلن احساس جاده‌یی دارم که/ هر شب وروزش مرگ از آن می‌آید

شاعر در این‌جا جاندارانگاری می‌کند، مرگ را کسی می‌داند که از جاده می‌آید و روزی او را با خودش خواهد برد.

شاید مخاطب این سطرها، گمان کند که مضمون‌پردازی این ترانه‌ها خالی از ذوق و قریحه‌ی شاعرانه است، چون محتوای سیاسی -اجتماعی دارد. اما برای مخاطب جدی پیشنهادم این است که این مجموعه ترانه‌ها را بخواند و در آن تأمل کند. به گونه‌ی نمونه، به این دو ترانه دقت کنید.

یک:

تو نیستی و روز خوشم است کسوف/ من حالم را چسان بریزم به حروف

گشته است خلاصه زندگی من با/ شب‌های جذامی و سحرهای مخوف (46)

***

دو:

چشم تو که از رکود برمی‌خیزد/ من مطمئنم که کبود برمی‌خیزد

این تجربه‌ی غریب مرغابی‌ها است/ باران که نشست، رود برمی‌خیزد (11)

اشتراک گذاری
Email Facebook Twitter Google Pluse

مطالب بیشتر از فرهنگ

  • 1 ثور|اردیبهشت1397

    نخستین رستورانت با میزبانی بانوان در بلخ گشایش یافت

  • 31 حمل|فروردین1397

    نوری در اعماق کوهستان

  • 28 حمل|فروردین1397

    چالشی که گزارش‌های تحقیقی را در افغانستان ناکام ساخته است

  • 25 حمل|فروردین1397

    خالق «پرواز بر فراز آشیانه‌ی فاخته» درگذشت

بیشترین بازدید

  • 29 حمل|فروردین1397

    «شوهرم مجبورم می‌کرد با دوستانش بخوابم»

  • 29 حمل|فروردین1397

    میل به سیگارکشیدن در بانوان؛ مُدگرایی یا اختلال هنجاری؟

  • 28 حمل|فروردین1397

    طالبان سرنشینان یک موتر را به گلوله بستند

  • 22 حمل|فروردین1397

    حکومت از کیسه‌ی خلیفه به حزب اسلامی زمین می‌بخشد

دسته بندی

  • سیاست 1423
  • جنگ 2731
    • جهان 387
    • جامعه 2031
    • اقتصاد 571
  • فرهنگ 310
  • دانش 174
    • ورزش 483
  • تحلیل ها
  • تحقیق
  • گذشتن از حق، برگشت به خودکامه‌گی‌ست

    5 ثور|اردیبهشت 1397
  • چرا باید نگران سرنوشت افغانستان و سوریه بود؟

    1 ثور|اردیبهشت 1397
  • چرا جنبش‌های اجتماعی در افغانستان محکوم به شکست‌اند؟

    29 حمل|فروردین 1397
  • خاموشی حامیان طالبان در برابر تاریکی پایتخت

    29 حمل|فروردین 1397
  • قلمرو داعش در افغانستان تا کجاست؟

    30 حمل|فروردین 1397
  • رنج فقر و درد تجاوز؛ سرنوشت ملکه چگونه رقم خورد؟

    27 حمل|فروردین 1397
  • حکومت از کیسه‌ی خلیفه به حزب اسلامی زمین می‌بخشد

    22 حمل|فروردین 1397
  • شورای امنیت با 172 میلیون افغانی چه کرد؟

    16 حمل|فروردین 1397
  • Fouad Badawy

    تجربة تجربة...

  • Ashraf Reda

    First Comment...

  • Fouad Badawy

    Love the TieLabs Logo :)...

تازه ها

  • آموزگاران پنج مکتب غور استعفا دادند

    5 ثور|اردیبهشت 1397
  • لودو، چیزی میان سرگرمی و سردرگمی

    5 ثور|اردیبهشت 1397
  • خبرنگار کابل نیوز در کندهار کشته شد

    5 ثور|اردیبهشت 1397
  • امنیت مرکزهای ثبت‌نام رأی‌دهندگان در پروان و کاپیسا تأمین است

    4 ثور|اردیبهشت 1397
  • در چند قدمی کارزارهای انتخاباتی؛ از پول‌های کمک‌شده استفاده نکنید

    4 ثور|اردیبهشت 1397
ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید!
برای دسترسی به فهرست رسانه‌های افغانستان این‌جا را کلیک کنید
©2018 تمام حقوق محفوظ است
  • English
  • پشتو
  • اوزبیکی
إغلاق